موسیقی ایرانی دارای تاریخچه‌ای بسیار قدیمی است و از دوران باستان بازتاب‌هایی از آن مشاهده می‌شود. یکی از سازهایی که همواره در این تاریخچه حضور پررنگی داشته و در موسیقی ایرانی محبوبیت بسیاری دارد، سه تار و سنتور است.
سه تار، یک ساز زهی و دلنشین است که از سرنوشت تلخی در تاریخ موسیقی ایرانی ساخته شده است. این ساز در ابتدا با نام «سه‌تارکمان» معروف بوده است ولی پس از انقلاب اسلامی، با تصمیمی که از سوی رهبری عرصه موسیقی اتخاذ شد، نام آن به «سه تار» تغییر کرد. سنتور نیز یکی از سازهایی است که از دوران باستان در ایران وجود داشته و در ادامه به عنوان یکی از سازهای مهم موسیقی ایرانی شناخته شد. در این مقاله به بررسی و بیان بخشی از تاریخچه، ساختار، نوازندگان مشهور و موسیقی‌های برجسته این دو ساز پرداخته خواهد شد.
تاریخچه سه تار
سه تار، یکی از قدیمی‌ترین سازهای ایرانی است که تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب داشته است. این ساز به عنوان یک ساز زهی و احساسی، در موسیقی ایرانی محبوبیت و شهرت فراوانی دارد.
به گفته برخی منابع، سه تار از حدود ۳۰۰۰ سال پیش در ایران ظهور کرد. در دوران باستان، این ساز به نام "سه‌تارکمان" شناخته می‌شد و به دو شکل چندتاره و تکتاره تهیه می‌شد. در طول زمان، ساختار سه تار بارها تغییر کرده است و تعداد تارهای آن از سه تارها تا شش تارها، هشت تارها و حتی ده تارها نیز رسیده است.
در دورهٔ قاجاریه، با ظهور سازهایی همچون تمبک، سنج، ویولن، گیتار و پیانو، تعداد نوازندگان سه تار کاهش یافت. با این حال، باز هم در این دورهٔ تاریخی، نوازندگانی همچون میرزا عباس، محمدعلی زرین‌کوب و حاج حسین قرائتی با نواختن سه تار، تلاش کردند تا این ساز را حفظ کرده و به ارزش ویژه‌ای که در تاریخ موسیقی ایرانی دارد، پایبند باشند.
بعد از انقلاب اسلامی نیز، با بیشتر شدن محدودیت‌هایی که بر موسیقی تحمیل شده بود، تعداد نوازندگان سه تار افزایش یافت و این ساز به عنوان یکی از نمادهای موسیقی ایرانی شناخته شد. از نوازندگان مشهور سه تار پس از انقلاب، می‌توان به همایون شجریان، علی‌اکبر مردانی، جواد کریمی و مجید خراط اشاره کرد.
تاریخچه سنتور
سنتور یکی از قدیمی‌ترین سازهای موسیقی جهان است که در ایران و شرق میانه به ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز دارای یک تاریخچه طولانی و پرفراز و نشیب است.
سنتور در دوره هخامنشیان با نام "سَنْتورا" شناخته می‌شد. در آن زمان، سنتور به عنوان یکی از سازهای پرطرفدار موسیقی ایرانی در مراسم‌های رسمی و مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت. با گذر زمان، ساختار سنتور تغییر کرد و در دوره اسلامی به یکی از سازهای محبوب موسیقی قهرمانی تبدیل شد.
در دورهٔ قاجاریه، سنتور به یکی از سازهای محبوب و معروف در موسیقی ایرانی تبدیل شد و توسط نوازندگانی همچون روح‌الله خان، میرزا عبدالله و رضا رضاییان نواخته می‌شد. در دورهٔ پهلوی، با نوازندگانی همچون محمدرضا شجریان، همایون خرم، فریدون شهبازیان و مرتضی اسدی، سنتور به یکی از سازهای مهم و پرکاربرد در موسیقی ایرانی تبدیل شد.
بعد از انقلاب اسلامی، با افزایش اهمیتی که به موسیقی ایرانی از سوی مقامات فرهنگی و هنری داده شد، سنتور نیز به یکی از سازهای مورد علاقه و پراستفاده در موسیقی ایرانی تبدیل شد. از نوازندگان مشهور سنتور در دوره بعد از انقلاب می‌توان به پرویز مشکاتیان، فریدون نصرتی، روح‌الله خمیری، مسعود شجریان و بهنام حکیم اشاره کرد.
بهترین روش یادگیری سه تار و سنتور چیست؟
یادگیری سه تار و سنتور نیازمند صبر، پشتکار و تمرین مداوم است. در این رابطه، بهترین روش برای یادگیری سه تار و سنتور، دو رویکرد اصلی را شامل می‌شود:
- تمرین با مربی: یک معلم خصوصی سنتور یا معلم خصوصی سه تار با تجربه و ماهر در یادگیری سه تار و سنتور می‌تواند به شما در راه یادگیری کمک کند. با توجه به سطح شما در نواختن ساز و هدف شما از یادگیری، مربی می‌تواند برنامه‌ی درسی مناسبی برای شما تدوین کند. همچنین، اشتباهات شما را تشخیص داده و راهنمایی شما درست کند تا بتوانید تکنیک‌ها و الگوهای نواختن را درست یاد بگیرید.
- یادگیری آنلاین: در حال حاضر، بسیاری از آموزش‌های آنلاین در زمینه یادگیری سه تار و سنتور ارائه می‌شود. این آموزش‌ها می‌توانند شامل ویدیوهای آموزشی، منابع آموزشی، تمرینات و آزمون‌های پیشرفته باشند. با این روش می‌توانید در زمان و مکان مناسب برای خود، یادگیری را آغاز کنید و به تدریج تکنیک‌ها و الگوهای نواختن را یاد بگیرید.
به طور کلی، برای یادگیری سه تار و سنتور، بهترین روش ترکیبی از این دو رویکرد است، به این شکل که با همکاری با مربی ماهر و استفاده از منابع آموزشی آنلاین، در زمان مناسب و با مداومت و تمرین مداوم، می‌توانید به بهترین شکل مهارت نواختن سه تار و سنتور را کسب کنید.
بهترین مدرس موسیقی را از کجا پیدا کنیم؟
در نهایت، می‌توان به این نکته اشاره کرد که برای یادگیری سه تار و سنتور، انتخاب منابع آموزشی موثر و معتبر، امری بسیار مهم است. در این راستا، پلتفرم استادبانک، با ارائه‌ی آموزش‌های موثر و با کیفیت، بهترین معلم خصوصی موسیقی در حوزه‌ی یادگیری سه تار و سنتور را ارائه کرده است. این پلتفرم با بهره‌گیری از اساتید و مربیان با تجربه و دانش فنی، با رویکردی مبتنی بر تمرین، می‌تواند به بهترین شکل در یادگیری سه تار و سنتور به شما کمک کند.
- ۰۲/۰۱/۲۱